Zgromadzona w nadmiarze woskowina tworzy korki woskowinowe, które mogą zamykać światło przewodu słuchowego (patrz: Rysunek 1). Szacuje się, że problem ten dotyczy od 2% do 6% populacji . Zatkanie przewodu słuchowego występuje zwykle nagle – np. po kąpieli, kiedy korek woskowinowy rozpęcznieje lub po czyszczeniu ucha patyczkami higienicznymi, kiedy woskowina zostaje „upchana” w węższym od chrzęstnego, kostnym odcinku przewodu słuchowego.

Objawy zamknięcia światła przewodu słuchowego mogą być różnorodne, zwykle jednak na tyle nieprzyjemne, że pacjent zgłasza się na ostry dyżur laryngologiczny, nie czekając do następnego dnia na wizytę w gabinecie lekarskim. Podstawowym objawem jest wrażenie pełności w uchu i uczucie opisywane przez pacjentów jako „zatkanie ucha”. Na wrażenie „zatkania ucha” składają się dwa elementy: nagłe pogorszenie słyszenia dźwięków otoczenia i lepsze słyszenie własnego głosu, szczególnie niskich tonów, co czasem opisywane jest jako „dudnienie”. Pacjent ma wrażenie, że własny głos słyszy uchem zatkanym, podczas gdy dźwięki otoczenia odbiera drugim uchem. Objawom towarzyszy często szum w uchu o nieprzyjemnym, niskim brzmieniu („buczenie”), który istotnie nasila dyskomfort. Gdy woskowina jest wepchnięta w okolice błony bębenkowej, może pojawić się ból ucha i zawroty głowy. Zaleganie korka woskowinowego może prowadzić do stanów zapalnych skóry przewodu słuchowego.

Typowym postępowaniem w sytuacji zatkania ucha korkiem woskowinowym jest płukanie ucha wodą pod niewielkim ciśnieniem, przy pomocy strzykawki (patrz: Zdjęcie 1). W części przypadków taki zabieg nie przynosi jednak efektu. Laryngolog używa wtedy ostrego metalowego haczyka lub ssaka. Ucha nie wolno płukać wodą, jeśli korkowi woskowinowemu towarzyszy stan zapalny albo u pacjenta stwierdzono w wywiadzie perforację błony bębenkowej. Zabieg płukania ucha, przeprowadzony przez wprawnego specjalistę nie jest na ogół bardzo nieprzyjemny, z wyjątkiem przypadków utkwienia woskowiny w pobliżu błony bębenkowej. Czasami zdarzają się jednak powikłania w postaci podrażnienia czy zapalenia skóry przewodu słuchowego. Rzadziej może dojść do perforacji błony bębenkowej. W niektórych krajach, aby zapobiec ewentualnym powikłaniom lekarze zalecają zakraplanie kropli z antybiotykiem po zabiegu oczyszczania ucha z woskowiny.

Pacjenci z trwałym uszkodzeniem słuchu systematycznie przechodzą okresowe badania audiologiczne. Korzystający z aparatów słuchowych są bowiem bardziej narażeni na nadmierne wydzielanie woskowiny. Nierzadko wizyta kontrolna rozpoczyna się od płukania ucha. Po takim zabiegu w przewodzie słuchowym często zalega woda, co może niekorzystnie wpływać na wyniki badań słuchu, trzeba więc odczekać jakiś czas z wykonaniem badań, aż przewód słuchowy opróżni się z wody. Skutecznym i bezpiecznym sposobem na utrzymanie higieny uszu jest regularne stosowanie preparatu A-cerumen. Od czerwca 2003 roku jest on systematycznie stosowany przez specjalistów z Zakładu Audiologii, Foniatrii i Laryngologii Instytutu „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka”. A-cerumen rozpuszcza woskowinę, podczas gdy inne dostępne na rynku produkty ją tylko rozmiękczają, co zwykle wymaga następowego płukania ucha. Niemal we wszystkich przypadkach zastosowania preparatu, woskowinę udało się usunąć już za pierwszym razem. A-cerumen okazał się skuteczny nawet w przypadkach najtrudniejszych do usunięcia czopów woskowinowo-naskórkowych. U pacjentów, którym zalecono regularne stosowanie preparatu A-cerumen, po upływie miesiąca nie zaobserwowano ponownego gromadzenia się woskowiny w przewodzie słuchowym. Nie stwierdzono także podrażnień skóry przewodu słuchowego u żadnego z pacjentów, nikt nie zgłaszał również dyskomfortu związanego z zastosowaniem preparatu (swędzenia, pieczenia czy innych objawów podrażnienia). A-cerumen może być stosowany do oczyszczania i higieny przewodów słuchowych u dzieci i niemowląt oraz osób dorosłych. Jego regularne stosowanie zapobiega nadmiernemu gromadzeniu woskowiny w przewodzie słuchowym.

Dr n. med. Marzanna Radziszewska-Konopka
Kierownik Zakładu Audiologii, Foniatrii i Laryngologii
Instytutu „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka” w Warszawie

autor: / źódło: / opracowanie:
Nepentes S.A.