Psychiatria w kinie

Współczesna psychiatria zmaga się z licznymi stereotypami dotyczącymi szpitali, metod leczenia oraz samych chorych. Negatywny wizerunek placówek psychiatrycznych może obniżać zaufanie do psychiatrów i powodować lęk przed podjęciem terapii. Stereotypy dotyczące chorób psychicznych i ich leczenia są utrwalane w kulturze masowej, także w kinie. Nawet twórcom obrazów obsypanych międzynarodowymi nagrodami i zasłużenie uznawanych za wybitne nie udało się ustrzec przed fałszywym przedstawieniem szpitali psychiatrycznych i stosowanych w nich metod leczenia – traktowania chorych bezdusznie i pozbawiania ich godności.

Eksperci programu „Odnaleźć siebie” wytypowali 5 filmów negatywnie przedstawiających problematykę leczenia psychiatrycznego (kolejność chronologiczna):

1. „Lot nad kukułczym gniazdem” (reż. Milos Forman, rok prod. 1975)
2. „Halloween” (reż. John Carpenter, rok prod. 1978)
3. „Nell” (reż. Michael Apted, rok prod. 1994)
4. „12 Małp” (reż. Terry Gilliam, rok prod. 1995)
5. „Obłęd” (reż. John Maybury, rok prod. 2005)

„Lot nad kukułczym gniazdem” – jeden z najbardziej spektakularnych przykładów utrwalania stereotypów dotyczących psychiatrii. Wielokrotnie nagradzana i uznawana za dzieło wybitne ekranizacja powieści Kena Kesseya wzbudziła kontrowersje przedstawieniem szpitala psychiatrycznego jako miejsca, w którym dobro pacjentów stoi na najniższej pozycji. Niestety nawet w tak wybitnych filmach obraz placówek psychiatrycznych bywa przedstawiany fałszywie. Ukazanie oddziału psychiatrycznego jako miejsca gdzie pacjenci są ubezwłasnowolniani i pozbawiani godności, może mieć istotny wpływ na obawy związane z wizytą u psychiatry – komentuje doc. Joanna Meder, ogólnopolski koordynator programu „Odnaleźć siebie”.

„Halloween” – typowy przykład kina grozy, w którym postać psychopatycznego mordercy – uciekiniera ze szpitala psychiatrycznego – jest jedynie pretekstem do pokazania na ekranie scen pełnych brutalności. Popularność horrorów o psychopatycznych mordercach, filmów często słabych pod względem reżyserii, czy gry aktorskiej, utrwala w widzach lęk i poczucie „inności” wobec osób psychicznie chorych oraz przekonanie, że szpitale psychiatryczne to miejsca pełne niebezpiecznych morderców, gwałcicieli i innych sadystycznych zbrodniarzy. Taka stygmatyzacja utrudnia chorym normalne życie w społeczeństwie, rozwija patologiczne relacje z otoczeniem i wzmaga społeczną niechęć do placówek psychiatrycznych – mówi doc. Meder.