Zmiany dla pracujących rodziców

Czy pracownicy, której umowa o pracę (zawarta na czas określony lub wykonywania określonej pracy) w świetle przepisów Kodeksu pracy (art. 177 § 3 k.p.) została przedłużona do dnia porodu, przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego? Jakich formalności musi dopełnić pracująca mama, by skorzystać z przysługujących jej przywilejów? Wątpliwości wyjaśnia ekspert, Kamil Jabłoński, aplikant radcowski w TGC Corporate Lawyers.

Ustawą z dnia 28 maja 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 675) zmieniono przepisy prawa pracy w szczególności dotyczące urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego i wychowawczego.

Macierzyński inaczej
Po 17 czerwca modyfikacjom uległy zasady wykorzystania oraz wymiar urlopu macierzyńskiego, z którego pracownica może skorzystać przed porodem. Dotychczas mogła ona udać się na urlop macierzyński co najmniej na 2 tygodnie przed przewidywaną datą porodu. Teraz pracownica może przed przewidywaną datą porodu wykorzystać do 6 tygodni Długość urlopu macierzyńskiego wynosi 20 tygodni.

W przypadku urodzenia jednego dziecka, do 6 tygodni podwyższono także wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Jeśli przy jednym porodzie na świat przyjdzie więcej niż jedno dziecko, wtedy czas ten wynosi 8 tygodni. Dodatkowy urlop można wykorzystać jednorazowo lub w dwóch częściach przypadających bezpośrednio jedna po drugiej.

Coś nowego
Nowym rozwiązaniem jest wprowadzenie urlopu rodzicielskiego. Znowelizowany Kodeks pracy w art. 1821a stanowi, że bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze (określonym w art. 1821 § 1 – 6 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka) pracownik ma prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 26 tygodni - niezależnie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo lub maksymalnie w trzech przypadających bezpośrednio jedna po drugiej częściach, z których żadna nie może być krótsza niż 8 tygodni.

Z urlopu rodzicielskiego mogą jednocześnie korzystać oboje rodzice dziecka. W takim przypadku łączny wymiar urlopu nie może przekraczać wymiaru 26 tygodni. Urlopu rodzicielskiego udziela się na pisemny wniosek pracownika. Należy złożyć go w terminie nie krótszym niż 14 dni przed jego rozpoczęciem, a pracodawca jest obowiązany uwzględnić takie podanie. We wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego określa się termin zakończenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a w przypadku, gdy dotyczy on kolejnej części urlopu rodzicielskiego - czas zakończenia poprzedniej części tego urlopu oraz jego dotychczas wykorzystany wymiar. Składając wniosek podwładny dołącza do niego pisemne oświadczenie o braku zamiaru korzystania z urlopu przez okres wskazany we wniosku przez drugiego z rodziców dziecka. Może także oświadczyć, że zamierza pójść na urlop jednocześnie z drugim opiekunem.

Zgodnie z art. 31 ust. 1 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. (Dz. U. Nr 77, poz. 512) o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa miesięczny zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz okres urlopu ojcowskiego wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku. Zaś miesięczny zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego wynosi 60% podstawy wymiaru zasiłku. Pracownica w terminie 14 dni po porodzie może złożyć pisemny wniosek o udzielenie jej, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze wynikającym z art. 1821 § 1 k.p., a bezpośrednio po takim urlopie - urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze wynikającym z art. 1821a § 1 k.p. Wówczas wymiar zasiłku za cały ten okres wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku.

Artykuł 30 ust. 4 Ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa stanowi, że ubezpieczonej będącej pracownicą zatrudnioną na podstawie umowy o pracę na czas określony lub na czas wykonywania określonej pracy, z którą umowa o pracę na podstawie art. 177 § 3 k.p. została przedłużona do dnia porodu – przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu ubezpieczenia. W takim wypadku prawo do zasiłku macierzyńskiego przysługuje pracownicy za okres urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego.

Jakie dokumenty trzeba złożyć?
Kwestie stosownej dokumentacji prawa do zasiłków po ustaniu zatrudnienia reguluje Rozporządzenie z dnia 2 kwietnia 2012 r. Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2012 r. poz. 444). Zgodnie z § 9 powyższego Rozporządzenia pracownica powinna przedłożyć: za okres przed porodem - zaświadczenie lekarskie wystawione na zwykłym druku określające przewidywaną datę porodu oraz skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub jego kopię potwierdzoną przez płatnika zasiłku za zgodność z oryginałem - za okres po porodzie.