Nowe technologie a dieta dziecka

Czas spędzony na grach komputerowych sprzyja sięganiu przez maluchy po niezdrowe przekąski. Jak donoszą naukowcy, podczas tej aktywności dzieci zjadają ok. 190 kcal. Z analizy wynika, że – niezależnie od tego, czy w grach były promowane wyroby cukiernicze czy owoce – maluchy tak samo chętnie sięgały w czasie zabawy po produkty ubogie w wartości odżywcze. Co więcej, miały na nie większą ochotę nawet, kiedy gra promowała zabawki.[i] Aby spalić spożyte podczas zabawy kalorie, maluch powinien jeździć przez 40 minut na rowerze.

O tym, w jaki sposób dostosować dietę do trybu życia współczesnego dziecka mówi Anna Rzeszotek, Kierownik ds. Komunikacji Żywieniowej z Konsumentem Nestlé Nutrition.

Posiłki przed komputerem czy telewizorem

– Z badań wynika, że jedzenie przed komputerem zwiększa łaknienie oraz ochotę na deser. W efekcie podczas kolejnego posiłku zjadamy więcej niż normalnie. Ponadto dzieci pochłonięte grą nie zwracają uwagi na to, co jedzą, w którym momencie i w jakiej ilości.[ii] Na preferencje żywieniowe maluchów wpływa też telewizja. Badania przeprowadzone w USA wykazały, że dzieci, które często ją oglądają są bardziej skłonne do wybierania niezdrowych produktów.[iii] Nad pełne ziarno, owoce i warzywa przedkładają tłuszcze, sód oraz cukry. Co więcej, minimum raz w tygodniu pomijają śniadanie, które jest najważniejszym posiłkiem dnia – mówi Anna Rzeszotek.

Najważniejsze są kompleksowe działania

– Dziecko z nadwagą między 6. a 9. rokiem życia jest 10-krotnie bardziej narażone na otyłość w dorosłym życiu, zaś u nastolatków z nadwagą między 10. a 14. rokiem życia ryzyko to jest 28-krotnie większe.[iv] Dlatego niezwykle istotne jest, by dbać o odpowiedni jadłospis naszej pociechy od najmłodszych lat i kontrolować to, co je – także przed telewizorem czy komputerem – podkreśla Anna Rzeszotek i dodaje: – Wyzwanie jest obecnie tym większe, że dzieci coraz rzadziej wykazują zainteresowanie zabawami na świeżym powietrzu, preferując siedzący tryb życia i niezdrowe przekąski. Dlatego do kształtowania właściwych nawyków żywieniowych naszego dziecka należy podejść kompleksowo. Sama dieta czy dopisywanie kolejnych zajęć sportowych do jego grafiku mogą nie przynieść pożądanych efektów. Zasadnicze są 3 czynniki:

- zróżnicowana i odpowiednio zbilansowana dieta

- uprawianie sportu

- ograniczenie siedzącego trybu życia.

Odpowiednia równowaga między tymi obszarami zapewni naszemu dziecku zdrowie oraz prawidłową wagę, przy czym ograniczenie siedzącego trybu życia ma tutaj największe znaczenie. Z badań GUS wynika, że już 2-letnie dzieci poświęcają na gry komputerowe czy telewizję 1,6 godziny dziennie, a 5-letnie aż 2,8. Dwie godziny każdego dnia na tego typu zajęcia przeznacza 36,3% ogółu dzieci, 3 godziny – 22,7%, a 4 – 12,1%.[v] To z kolei ogranicza czas, który mogłyby przeznaczyć na ruch na świeżym powietrzu. Z badania przeprowadzonego przez HBSC wynika, że 2/3 młodzieży nie osiąga zalecanego poziomu aktywności fizycznej, czyli 60 min. dziennie przez 5 dni w tygodniu.

Dlatego powinniśmy przede wszystkim zachęcać dziecko do uprawiania sportu. Może się to też okazać dla nas najłatwiejszym zadaniem. Nawet niewielkie zaangażowanie malucha w drobne pomoce domowe jak wyrzucenie śmieci, posprzątanie swojego pokoju, wspólne wyjście do sklepu lub z psem mogą wiele zmienić. Niewątpliwie będzie to znaczący krok do większej aktywności, która z kolei przełoży się na jego zdrowie i sprawność fizyczną – radzi Anna Rzeszotek.

Regularność posiłków a zdrowie dziecka

Zdaniem Anny Rzeszotek: – By zachęcić dziecko i pomóc mu w ukształtowaniu właściwych nawyków żywieniowych warto zacząć od odpowiedniej liczby posiłków. Badania pokazują, że dzieci, które jedzą 4 – 5 razy dziennie mają wagę bliższą prawidłowej w porównaniu z tymi, które jedzą 3 i mniej posiłków. Pierwsze śniadanie powinno stanowić 25-30% wartości energetycznej całodziennej racji pokarmowej, drugie śniadanie 5-10%, obiad 30-35%, podwieczorek 5-10%, a kolacja 20-25%.[vi]Zachowanie regularnych odstępów, ok. 3 – 3,5 godziny pomiędzy posiłkami i jedzenie według zasady: „częściej a mniej” pomaga utrzymać metabolizm na odpowiednim poziomie. Organizm – mając stały dopływ składników odżywczych – nie uczy się oszczędzać, czyli „odkładać na zapas”. Dzięki temu, maluch ma mniejsze skłonności do otyłości. Z kolei zbyt długa przerwa między posiłkami powoduje obniżoną koncentrację, rozdrażnienie, bóle brzucha i głowy oraz ogólne osłabienie, co przekłada się na gorsze wyniki w nauce.[vii] Dodatkowo, większa liczba posiłków w ciągu dnia pozwala zbudować bardziej różnorodną dietę z odpowiednią ilością owoców i warzyw. Na drugie śniadanie czy podwieczorek możemy maluchowi zaproponować np. jabłko, płatki z mlekiem, owsiankę czy marchewki – radzi Anna Rzeszotek i dodaje: – Bardzo dobrym pomysłem jest też podawanie dzieciom koktajli owocowych. Zimą możemy je zrobić z mrożonych owoców. Dzięki takiemu rozwiązaniu mamy większą pewność, że dziecko nie będzie miało napadów wilczego głodu między posiłkami i mniej chętnie sięgnie po wysokokaloryczną i niezdrową przekąskę, siedząc przed telewizorem czy komputerem.

Jak przekonać dziecko do zdrowszego sposobu odżywiania się?

– Przede wszystkim nie możemy stosować zakazów i nakazów – podkreśla Anna Rzeszotek i dodaje: – Dzieci od najmłodszych lat mają w takich momentach tendencję do robienia na odwrót. Im bardziej czegoś im zabronimy, tym większa będzie pokusa, by po to sięgnąć przy każdej nadarzającej się okazji. Warto w takiej sytuacji pomyśleć o przykładach z własnego życia. Jeśli jesteśmy na diecie to myśl o deserze jest bardziej kusząca niż, gdy się nie odchudzamy. Dokładnie taki sam mechanizm działa w przypadku naszych pociech. Potraktujmy zatem dzieci jak partnerów do rozmowy. Wyjaśnijmy jakie są konsekwencje złych nawyków żywieniowych, a jakie zalety dobrych. Ustalmy też jakie produkty maluch lubi, a za którymi nie przepada. Ułatwi nam to przygotowanie odpowiedniego jadłospisu. Podczas robienia zakupów z dzieckiem, możemy dać mu koszyk i poprosić, by wybrało te owoce i warzywa, które chciałoby zjeść. W ten sposób pokazujemy, że jest osobą decyzyjną i dajemy mu poczucie, że ma wpływ na budowanie swojej diety.

Możemy też zmienić sposób zadawania pytań i zamiast „czy zjesz jabłko?” powiedzieć „zjesz jabłko, czy gruszkę?” lub „na jaki owoc masz ochotę?”. Dzięki temu będziemy mieli większą pewność, że dziecko wybierze którąś ze zdrowych przekąsek oraz tak, jak wcześniej, poczuje, że samo podejmuje decyzje odnośnie tego, co spożywa.

Kolejnym sposobem na zachęcenie do zdrowego odżywiania jest dawanie przykładu swoimi zachowaniami. Dzieci lubią naśladować dorosłych w różnych sytuacjach życiowych i jeśli zobaczą, że odżywiamy się zdrowo, chętniej przekonają się do takiego jadłospisu. Może się to też okazać pomocne, kiedy będziemy chcieli nakłonić dziecko do spróbowania jakiejś „nowości”. Jeśli nasza pociecha zobaczy, że coś bardzo nam smakuje to spróbuje tego z czystej ciekawości.

Dobrym pomysłem jest także zaproponowanie dziecku żywności w atrakcyjnej i przystępnej formie. Możemy na przykład pokroić owoce i warzywa w słupki czy na kawałki, a owoce sezonowe, np. truskawki, poziomki czy wiśnie podać w misce. W ten sposób mogą stanowić dobry substytut dla mniej zdrowych przekąsek i znacznie łatwiej będzie nam podsunąć je dziecku podczas oglądania TV czy gry na komputerze. Ciekawym pomysłem jest też robienie koreczków. W ten sposób możemy łączyć różne warzywa, owoce, a nawet nabiał i tworzyć zdrowe, interesujące smakowo połączenia.

Dodatkowo zachęcajmy nasze dziecko do wspólnego przygotowywania potraw. Gdy maluch będzie miał wpływ na to, co je oraz będzie uczestniczył w gotowaniu, chętniej sięgnie po zdrowe jedzenie.

[i] F. Folkvord, D. J. Anschutz, M. Buijzen, P. M. Valkenburg, The effect of playing advergames that promote energy-dense snacks or fruit on actual food intake among children, American Journal of Clinical Nutrition
(http://www.foodnavigator.com/Science-Nutrition/Online-food-games-may-prompt-high-calorie-snacking-even-if-they-promote-fruit)

[ii] J. Brunstrom, (http://www.theinquirer.net/inquirer/news/1933278/eating-pc-makes-fat)

[iii] L. M. Lipsky, R. J. Iannotti, TV Viewing Linked to Unhealthy Eating Habits in School Children (http://www.sciencedaily.com/releases/2012/05/120507164223.htm)

[iv] J. Charzewska, B. Wajszczyk, Co powinna zawierać prawidłowa, zbilansowana dieta? Rola urozmaiconej diety, w: M. Jarosz, Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży oraz wskazówki dotyczące zdrowego stylu życia. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa, 2008

[v] K. Wolnicka, Regularne spożywanie posiłków, podjadanie między posiłkami, w: M. Jarosz, Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży oraz wskazówki dotyczące zdrowego stylu życia. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa, 2008

[vi] tamże

[vii] E. Chabros, J. Charzewska, Poziom aktywności fizycznej i jej formy wśród współczesnej populacji dzieci i młodzieży, w: M. Jarosz, Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży oraz wskazówki dotyczące zdrowego stylu życia. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa, 2008