Opryszczka w ciąży

Jest to choroba zakaźna, wywoływana przez wirusa HSV (Herpes Simplex Virus), występującego w dwóch odmianach: HSV1 i HSV2. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, przez dotyk lub w wyniku kontaktów seksualnych. HSV1 najczęściej rozprzestrzenia się przez błony śluzowe jamy ustnej lub zmienioną chorobowo skórę twarzy, zaś HSV2 przez błony śluzowe oraz skórę narządów płciowych i okolic odbytu. Jednak zmiany obyczajowości seksualnej wpływają na coraz mniejszy związek pomiędzy typem HSV a lokalizacją zmian chorobowych. Dlatego zarówno jedna, jak i druga odmiana wirusa może powodować groźną chorobę – opryszczkę narządów płciowych, niebezpieczną szczególnie w okresie ciąży.

Wirus opryszczki pozostaje w organizmie przez całe życie, nawet w przypadku, gdy objawy choroby ustępują. Uaktywnia się za każdym razem, gdy odporność organizmu ulega obniżeniu.

Do zakażenia HSV-2 dochodzi najczęściej pomiędzy 14 a 29 rokiem życia (16-29% populacji po okresie pokwitania ma swoiste przeciwciała). Szacuje się, że średnio ponad 20% kobiet w ciąży na świecie jest zakażonych HSV, a u ok. 2% do zakażenia dochodzi w trakcie ciąży, co jest szczególnie niebezpieczną sytuacją dla płodu i noworodka.

Aż 80 – 90% zakażeń opryszczką od początku ma charakter bezobjawowy, a wirus w ukrytej postaci potrafi przetrwać przez bardzo długi czas. Oznacza to, że możesz nawet nie wiedzieć, iż jesteś zarażona opryszczką i w jakim stadium choroby akurat się znajdujesz. Niestety, w każdym z nich możesz zarazić swoje dziecko.

Badanie opinii przeprowadzone przez TNS OBOP (Warszawa, 2007 r.) na zlecenie firmy Polpharma S.A. pokazuje, że jedynie 13% ankietowanych kobiet zwraca się z problemem opryszczki
do lekarza. Zaledwie 21% kobiet zgadza się z opinią, że opryszczka jest szkodliwa dla płodu

Problem zakażenia wirusem opryszczki narządów płciowych dotyczy około miliarda osób na całym świecie. Jest to najczęstsze zakażenie przenoszone drogą płciową, częstsze niż kiła czy rzeżączka. Szczególnie chętnie wirus atakuje kobiety w wieku rozrodczym. Aż 20% zakażonych, czyli 200 mln chorych na całym świecie, to kobiety ciężarne. U 2% z nich do zakażenia dochodzi podczas ciąży, co jest szczególnie groźne dla płodu i noworodka. W 2007 roku w Polsce zakażenie HSV podczas ciąży stwierdzono u około 8000 ciężarnych, czyli mniej więcej u jednej na 50 przyszłych matek.

Zakażenie pierwotne to ten rodzaj zakażenia, w którym do kontaktu z wirusem HSV doszło po raz pierwszy i w którym występują kliniczne objawy infekcji. Występują one zaledwie u 10 – 20% chorych (pozostała część zakażeń przyjmuje od razu formę bezobjawową). Pojawiają się w okresie od 2 do 12 dni od zakażenia. Do tego czasu wirus namnaża się w miejscu zetknięcia z organizmem oraz w węzłach chłonnych, które powiększają się i zaczynają boleć.

Zakażenie bezobjawowe to okres, w którym, po ustąpieniu objawów pierwotnej infekcji, choroba przechodzi w okres utajenia. W większości przypadków (80 – 90%) zakażenie od początku ma charakter bezobjawowy. Medycynie znane są przypadki przewlekłych bezobjawowych zakażeń HSV, podczas których dochodziło do okresowego wydzielania wirusów ze śliną, łzami, wydzieliną pochwową i szyjki macicy, a także z wydzieliną z cewki moczowej oraz z nasieniem. Ci, tak zwani, ,,wydzielacze’’ odgrywają istotną rolę w szerzeniu się zakażeń HSV.

Zakażenie nawrotowe to swoista reaktywacja wirusa. Po okresie bezobjawowym, który może trwać dowolnie długo, następują zmiany o charakterze nawrotowym. Nawrotom choroby sprzyjają: gorączka, oziębienie organizmu, ekspozycja na promienie UV, stres, urazy mechaniczne błon śluzowych i skóry, miesiączka oraz inne stany wiążące się ze spadkiem odporności. Do aktywacji zakażenia HSV może dojść również w wyniku inwazyjnych zabiegów kosmetycznych i dermatologicznych, jak peelingi czy makijaż permanentny. Może to prowadzić do wystąpienia ciężkich objawów opryszczki.

Opryszczka w ciąży to poważna infekcja, która wymaga natychmiastowej konsultacji z lekarzem, który monitoruje stan pacjentki (częste badania kontrolne, połączone z badaniem na obecność wirusów opryszczki) aż do momentu rozwiązania. Lekarz prowadzący podejmuje także decyzję co do formy porodu, najbezpieczniejszej z punktu widzenia zdrowia dziecka (w niektórych przypadkach wskazane jest cesarskie cięcie).

Aż 85% wszystkich infekcji HSV u noworodków ma miejsce w trakcie porodu. Do infekcji okołoporodowej może dojść niezależnie od stadium choroby u matki. Zarówno w fazie pierwotnej, wtórnej jak i bezobjawowej matka może zarazić opryszczką swoje dziecko. Największe znaczenie ma pierwsza droga rozprzestrzeniania się wirusa, czyli zakażenie pierwotne. Ryzyko transmisji jest w tym przypadku największe.

Do zarażenia dziecka wirusem opryszczki może dojść na kilka sposobów: odczas ciąży (migracja wirusa drogą krwionośną przez łożysko lub drogą wstępującą z pochwy przez szyjkę macicy); w trakcie porodu (noworodek, przechodząc przez kanał rodny, ma kontakt z wydzieliną ze zmian chorobowych u matki, które zawierają wirusy); poprzez przeniesienie wirusa od matki, opiekuna przez ręce, usta.

Ocenia się, że zakażenie wirusem opryszczki płodu lub noworodka przez zakażoną matkę występuje u jednego na 3000 – 5000 dzieci. Choroba jest dla dziecka bardzo groźna i często ma tragiczny finał. Bez leczenia umiera od 50% do 80% zakażonych dzieci. Niestety, nawet w przypadku natychmiastowego podjęcia leczenia śmiertelność noworodków zakażonych HSV pozostaje wciąż bardzo wysoka.

Zakażenie płodu w pierwszych dwóch trymestrach ciąży grozi jego nieprawidłowym rozwojem, a nawet poronieniem. Zakażenie w trzecim trymestrze często bywa przyczyną przedwczesnych porodów. Jeśli wirus dostanie się do krwi dziecka, może dotrzeć do mózgu oraz innych ważnych dla życia narządów. U noworodka zakażenie wirusem opryszczki bywa tragiczne w skutkach, prowadząc często do śmierci dziecka.

Jeśli już kiedyś miałaś opryszczkę, a teraz jesteś w ciąży i chcesz urodzić zdrowe dziecko, powinnaś wziąć to pod uwagę i skonsultować ze swoim lekarzem leczenie profilaktyczne. W znacznym stopniu zmniejsza ono prawdopodobieństwo wystąpienia nawrotu lub bezobjawowej obecności cząsteczek wirusa na błonach śluzowych w okresie okołoporodowym.