Na co powinni przygotować się rodzice w pierwszych dniach przebywania ich dzieci w przedszkolu?
Przedszkole jest środowiskiem odmiennym od dotychczas znanych 3-latkowi. Wymaga od niego przystosowania się do nowych sytuacji, nauczenia się funkcjonowania w grupie pod kierunkiem dorosłego i radzenia sobie z nowymi obowiązkami. Rodzice powinni uzbroić się w cierpliwość, ponieważ w pierwszych dniach dziecko może bardzo płakać, czuć się zagubione, przejawiać wyraźną niechęć w stosunku do zmian jakich doświadcza w przedszkolu. Należy przewidzieć, że dziecko będzie chciało wiedzieć kiedy mama lub tata wrócą dlatego przed pożegnaniem się trzeba powiedzieć dziecku „teraz będziesz się bawił, potem zjesz śniadanie i obiad , znów się pobawisz a potem mama przyjdzie po ciebie”.

W ciągu kilku pierwszych tygodni dobrze jest zaczerpnąć kilku informacji od wychowawczyni o tym jak dziecko radzi sobie w grupie. 1. Jaki jest stan psychofizyczny dziecka? Czy męczy go przebywanie w dużej grupie osób i hałas? 2. Jak zachowuje się ono po wyjściu rodzica? 3. Jeżeli dziecko jest bardzo ruchliwe, czy ma możliwość wyładowania się w ćwiczeniach ruchowych? 4. Jeżeli dziecko przejawia dużą wrażliwość emocjonalną i potrzebuje być objęte szczególną opieką przez wychowawców, czy w ciągu tygodni jego emocjonalny stan się poprawia czy ulega pogorszeniu? 5. Czy występują u dziecka trudności w koncentracji uwagi i zmęczenie a co za tym idzie jak reaguje ono na ćwiczenia wyciszające? 6. Czy przedszkole i zabawki podobają się dziecku, czy lubi się ono dzielić z innymi swoimi ulubionymi? 7. Czy dziecko przestrzega zasad bezpiecznego zachowania w grupie i czy wywiązuje się ze swoich obowiązków (składa zabawki)? 8. Czy dziecko włącza się aktywnie do zajęć z innymi dziećmi a może woli bawić się samo i jakie zabawy są dla niego ciekawe? 9. Czy dochodzi w grupie do agresji i jakie sytuacje wzbudzają ją w dziecku? 10. Czy dziecko wymaga pomocy w czynnościach samoobsługowych i jak sobie radzi samodzielnie? 11. Czy w zachowaniu dziecka można zaobserwować niepokojące objawy (płacz, apatia, brak zainteresowania zabawą, brak apetytu, bóle głowy, moczenie się, zanieczyszczanie, ataki histerii, agresja, wycofanie)?

Poniżej prezentujemy najczęściej pojawiające się pytania Rodziców na przykłądzie nadesłanych listów oraz e-maili (pisownie w oryginale):

Problem 1
Mój Maciuś od kilku tygodni przebąkuje, że nie pójdzie do przedszkola. Że chce zostać ze mną w domu, że będzie grzeczny. A tam na pewno będzie smutny, itp. Jak wytłumaczyć dziecko, co to jest przedszkole. Jak wytłumaczyć to, że nie będziemy się już widzieć cały dzień i że przedszkole to możliwość poznania innych dzieci, kolegów, koleżanki?

Odpowiedź 1
Pomoc Psychologiczno-Pedagogiczna Kędzierska i Braun Wrocław
Dziecko poznaje świat przez zabawę. Proponuje zabawę w przedszkole pacynkami, rysowanie go i przećwiczenie różnych sytuacji, w których warto zwrócić się do pani wychowawczyni o pomoc oraz przedstawienie dziecku planu zajęć, że są wspólne zabawy, posiłki i jest poobiedni odpoczynek. Warto dziecku pokazać wcześniej sam budynek i plac zabaw. Możemy również podzielić się z dzieckiem swoimi doświadczeniami z przedszkola jak na początku było nam smutno a potem daliśmy sobie rade. Należy utwierdzać dziecko w tym , że mama je kocha i nie idzie ono do przedszkola bo jest niegrzeczne tylko po to by się uczyć i bawić. Mama musi iść do pracy zarabiać pieniążki a dzieci idą do przedszkola by rysować i bawić się z innymi dziećmi. Ważna jest postawa rodzica w tych dniach przygotowań jego cierpliwość oraz radzenie sobie ze stresem dziecka. Nie dajmy się wyprowadzić z równowagi narzekaniami o tym , że w przedszkolu będzie smutno. Trzeba wykazać się konsekwencją i dać dziecku szansę by spróbowało radzić sobie pod okiem wychowawczyni. Jeżeli rodzic potraktuje pójście dziecka do przedszkola jako wyzwanie i uwierzy w to, że sobie ono tam poradzi oraz zacznie od najmłodszych lat uczyć samodzielności wzmacniając w dziecku poczucie wiary w siebie to szanse, że dziecko poradzi sobie w przedszkolu będą dosyć duże.

Problem 2
Kacper bardzo ostatnio smutnieje przy każdej okazji, kiedy mowa o przedszkolu, o zmianach, jakie od 1 września zajdą w naszym domu. Ja wracam do pracy po urlopie wychowawczym, a synek do przedszkola z czego się bardzo cieszę. Niemniej trudno mi się odnaleźć w tej sytuacji, bo Kacper naprawdę mocno przeżywa to, że chcę go gdzieś oddać - jak to nazywa. Jestem zdumiona, że tak duży stres towarzyszy mojemu dziecku. Jak można to złagodzić? Czy są jakieś gry, zabawy, czy też sprawdzone rozwiązania, aby dziecko zrozumiało istotę przedszkola?

Odpowiedź 2
Pomoc Psychologiczno-Pedagogiczna Kędzierska i Braun Wrocław
Dziecko uczy się adaptować do nowych warunków przez doświadczanie ich. Musi poczuć na własnej skórze, co to znaczy być przedszkolakiem, bawić się w grupie i być samodzielnym. Dobrym pomysłem na zmniejszenie lęku w związku z pójściem do przedszkola mogą być zajęcia adaptacyjne przeznaczone dla dzieci 2 i 3 letnich, które stwarzają okazję do zabawy i współpracy oraz nawiązania głębszych relacji z rówieśnikami. W niektórych przedszkolach dzieci poznają nowe miejsce w obecności rodziców, co sprawia, że łatwiej później oswajają się z życiem przedszkolnym. Należy pokazać również dziecku drogę do przedszkola i mówić jak najwięcej miłych rzeczy by dziecko miało pozytywne skojarzenia. Każde obawy należy omówić i wspierać malucha w chwilach niepokoju. Dobrym rozwiązaniem jest również zabawa w przedszkole pacynkami, rysowanie go i przećwiczenie różnych sytuacji, w których warto zwrócić się do pani wychowawczyni o pomoc. Możemy również podzielić się z dzieckiem swoimi doświadczeniami z przedszkola jak na początku było nam smutno a potem daliśmy sobie rade. Staramy się włączyć dziecko do przygotowań, kupując wyprawkę by mogło się ono z nią co oswoić ułatwi rozpoznawanie swoich rzeczy.

Problem 3
Boję się, że moja Zuzia nie będzie potrafiła przystosować się do warunków panujących w przedszkolu. Mam wrażenie, że bardzo ciężko będzie mi przyzwyczaić się do tej sytuacji, kiedy dziecko będzie nagle pod opieką obcych ludzi. Zuzia w sumie cieszy się z przedszkola, bo dowiedziała się, że w tym samym przedszkolu będzie miała większość koleżanek z piaskownicy, ale ja nie wyobrażam sobie tego pierwszego dnia. Proszę o poradę, jak sobie z tym problemem poradzić. Wiem, że Zuzia jest samodzielna, potrafi się bawić z rówieśnikami, ale już wiem, że cały dzień będę się o nią zamartwiać. Czy przedszkole to faktycznie bardzo ważna instytucja w życiu dziecka?

Odpowiedź 3
Pomoc Psychologiczno-Pedagogiczna Kędzierska i Braun Wrocław
To normalne, że boi się pani o to jak dziecko poradzi sobie w warunkach przedszkolnych. Sfera emocjonalna dziecka jest najbardziej delikatna i wymaga największej uwagi ze strony dorosłych. Reakcje emocjonalne dzieci w wieku przedszkolnym są bezpośrednie, niejednokrotnie gwałtowne, często nieadekwatne do działającego bodźca. Uczucia dziecka w tym wieku zaczynają dopiero nabierać społecznego charakteru. Obserwujemy początki takich reakcji emocjonalnych jak współczucie, wdzięczność, które poprzedzają rozwój uczuć wyższych. Dzieci w tym okresie nie potrafią jeszcze werbalizować swoich przeżyć i najczęściej wyrażają je w działaniu. O przystosowaniu się do warunków przedszkolnych decyduje m.in. stan równowagi nerwowej umożliwiający dzieciom panowanie nad takimi reakcjami emocjonalnymi jak płacz. Proces adaptacji jest zindywidualizowany zależy również od wsparcia rodziców oraz wychowawców. Przed dzieckiem stawiane są wielorakie wymagania. Rozstanie z rodzicami rodzi stres, daje jednak również szanse doświadczyć nowych przeżyć i stawiać czoła wyzwaniom co korzystnie wpływa na rozwój. Przedszkole to instytucja, która powinna stwarzać takie warunki dla dziecka, żeby czuło się bezpiecznie w konfrontacji z pierwszymi prawdami o sobie i świecie. Przedszkole powinno dać szanse dziecku uczestniczyć w działaniach podczas, których gromadzi ono w formie doświadczeń informacje dotyczące jego miejsca w świecie oraz własnej zależności od świata i zależności świata od dziecka. Dziecko rejestruje w formie doświadczeń skuteczne i nieskuteczne programy działania i uczy się, które cele łatwo jest osiągnąć, a które trudniej. W przedszkolu wchodzi w liczne interakcje z innymi dziećmi dzięki czemu ma wiele okazji uczyć się współdziałania, uczciwości, odpowiedzialności akceptacji norm i zasad, celów i wartości grupy oraz zaangażowania. Podczas wspólnej zabawy z innymi dziećmi maluch kształtuje swoją osobowość, doskonali takie cechy jak wzajemna życzliwość, poczucie odpowiedzialności, ufności w stosunku do innych. Nabywa również umiejętności podporządkowania się autorytetom, rozwija ciekawość oraz chęć i zdolność do wymiany myśli, uczuć i pomysłów z innymi dziećmi. W przedszkolu dziecko nabywa różnorodnych kompetencji społecznych m.in. umiejętności wypowiadania się w dużej i małej grupie, słuchania innych i bycia wysłuchanym, nawiązywania i podtrzymywania kontaktów z nowymi dla dziecka osobami, zawierania pierwszych przyjaźni i dostrzegania potrzeb innych dzieci. Przedszkole jest dosyć ważną instytucją w życiu dziecka bo zadaniem edukacji przedszkolnej jest wspomaganie ogólnego rozwoju dziecka w zgodzie z jego potencjałem i możliwościami rozwojowymi.

Problem 4
Boję się o moje dziecko. O jego rozwój i traktowanie wśród gromadki innych dzieci w przedszkolu. Na jakiej podstawie mogę stwierdzić, że Maciek będzie dobrze traktowany. Maciek jest mocno podekscytowany tym, że niedługo pójdzie do przedszkola. Czy to znaczy, że dzieci są bardziej odporne na stres związany z tą nową sytuacją niż rodzice?

Odpowiedź 4
Pomoc Psychologiczno-Pedagogiczna Kędzierska i Braun Wrocław
Wchodzenie dziecka w rolę przedszkolaka jest procesem bardzo skomplikowanym i stresującym zarówno dla dziecka jak i rodzica. Dziecko musi rozpoznać oczekiwania i wymagania społeczne uczy się tego przez naśladowanie innych w nowej sytuacji, doświadcza wielu negatywnych i pozytywnych emocji. Przechodzi ze środowiska domowego (zamkniętego) do środowiska przedszkolnego (otwartego) co wyraża się w stawianiu dziecku nowych wyzwań, z którymi musi się ono zmierzyć. O stopniu adaptacji do warunków instytucjonalnych decyduje m.in. odpowiedni poziom rozwoju społeczno-emocjonalnego. Decyduje on o stopniu samodzielności, zaradności dziecka, chęci i łatwości nawiązywania kontaktów z innymi dziećmi i wychowawcami, a także wiąże się z możliwościami porozumiewania się i współdziałania w zabawie, umiejętnościami podporządkowania się wymaganiom i rozumieniem poleceń. Nie da się przewidzieć jak będzie przebiegał proces adaptacji dziecka do warunków instytucjonalnych bo jest ona bardzo zindywidualizowany. To samo można powiedzieć o rodzicach i ich reakcjach na stres związany z posłaniem dziecka do przedszkola. Każdy reaguje inaczej. Jedni potrzebują zrozumienia i wsparcia emocjonalnego inni konkretnej porady i informacji. Niektórzy ludzie są bardziej odporni na stres od innych. Mają oni wewnętrzne poczucie zaangażowania i kontroli, postrzegają sytuacje stresowe raczej jako wyzwania i wykazują tendencję do bycia optymistami. Nie potrzebują pomocy bo sytuacja nie jawi im się jako zagrożenie i nie wywołuje stresu. Dla większości dzieci pójście do przedszkola to duży stres. Niektóre reagują silnymi przeżyciami lękowymi, nad którymi nie są w stanie zapanować, mogą płakać lub przeciwnie być podporządkowane i stwarzać pozory dobrego przystosowania. Inne dzieci przyjmują postawę bierną, zachowując znaczny dystans ponieważ doświadczają chwilowego braku poczucia bezpieczeństwa i w związku z tym potrzebują czasu by zrozumieć istotę i sens oczekiwań kierowanych pod ich adresem. Są również dzieci, które przejawiają dobrą adaptację, cechuje je otwartość, aktywność, chęć podejmowania działań, domaganie się uwagi wychowawcy, ruchliwość, dociekliwość, podejmowanie inicjatywy, ciekawość poznawcza, inicjowanie zabaw, raczej pełnią one funkcje grupowych przywódców w przedszkolu. W zależności od różnego stopnia adaptacji dziecko powinno być odpowiednio traktowane. W przypadku postawy lękowej i biernej działania wychowawcy powinny polegać na przywracaniu dziecku jego zaburzonego poczucia bezpieczeństwa, co zmniejszy lęk i poczucie niepewności. Oswajanie dziecka z przedszkolem będzie tym efektywniejsze im nauczyciel będzie bardziej wrażliwy na jego potrzeby. Konieczne jest zatem aby wychowawca w delikatny sposób stopniowo włączał dziecko w nurt życia grupy, i wspólne działania nie stosując przy tym żadnych nacisków. Ważne , by początkowo zachęcał tylko do podejmowania własnej inicjatywy, których zrealizowanie wymaga wchodzenia w interakcje rówieśnicze. Takie poczynania wychowawcy pozwolą uwierzyć dziecku we własne możliwości, odszukać własne miejsce w grupie i zapewnią bezpieczne wejście w rolę przedszkolaka i aktywną adaptację. W przypadku gdy dziecko aktywnie adaptuje się do warunków przedszkolnych wychowawca powinien koncentrować się na ukierunkowaniu dominującej aktywności dziecka, zachęcać go do podejmowania zadań, nie tłumiąc entuzjazmu nadmierną kontrolą.

Problem 5
Moja Natalka nie odstępuje mnie na krok. Zbliża się czas, kiedy będę musiała oddać ją do przedszkola. Nie potrafię sobie wyobrazić, jak tego dokonać, kiedy Natalka jak tylko traci mnie z oczu zaczyna płakać. Wiem, że to dziwna sytuacja, ale muszą sobie z nią jakoś poradzić. Co robić? Jak nauczyć dziecko, że czas całodniowego spędzania ze sobą za chwilę minie bezpowrotnie. Koleżanki mówią, że Natalka szybko się przyzwyczai, być może, ale chciałabym jej oszczędzić tego stresu.

Odpowiedź 5
Pomoc Psychologiczno-Pedagogiczna Kędzierska i Braun Wrocław
W okresie przedszkolnym dziecko jest zmuszone sprostać wielu zadaniom życiowym. Jest to okres burzliwych zmian, które dokonują się na poziomie poznawczym, społecznym, fizycznym i emocjonalnym. Wiąże się z tym dużo stresu dla dziecka. Ważne jest zapewnienie mu wsparcia emocjonalnego dzięki, któremu uzyska informacje o przejawianych wobec niego pozytywnych uczuciach, co wzmocni jego poczucie bezpieczeństwa. Ważne jest wsparcie wartościujące podkreślające ważność dziecka jako osoby w związku z tym należy udzielać dziecku dużo informacji na temat przedszkola i pomóc w zmaganiu się z trudnymi emocjami. Proces adaptacji do nowych warunków może przebiegać różnie. Należy wtedy kontaktować się z wychowawczyniami by zmniejszyć poziom lęku lub niepewności dziecka. Czasami nie da się oszczędzić dziecku stresu bo ono nie rozumie dlaczego mama zostawia je w przedszkolu. Jednak gdy już zaklimatyzuje się do warunków tam panujących będzie mogło realizować swoje zadania życiowe takie jak uczenie się współżycia z rówieśnikami, opanowanie sprawności ważnych w grach i zabawach, kształtowanie postawy wobec siebie samego.

autor: / źódło: / opracowanie:
Coccodrillo