Pokonaj próchnicę

Docierają do płuc, serca, nerek, stawów, nerwu wzrokowego przyczyniając się do powstawania wielu zagrażających zdrowiu schorzeń, a w skrajnych przypadkach mogą prowadzić do zawału mięśnia sercowego, sepsy i w konsekwencji zgonu. Należy podkreślić, że dotyczy to również nieleczonych zębów mlecznych, a zmiany zachodzące w organizmie dziecka przebiegają w znacznie szybszym tempie. W przypadku dzieci, nieleczone zęby mleczne, maja również niekorzystny wpływ na powstawanie i prawidłowe tworzenie się zawiązków zębów stałych

Czy wiesz, że…
- w Polsce tylko 30% Polaków chodzi do dentysty raz w roku,
- aż 50% pytanych twierdzi, że próchnica prędzej czy później się u niego rozwinie, więc w ogóle nie widzi potrzeby odwiedzania gabinetu stomatolog.

… To wnioski płynące z raportu opracowanego przez Ogólnoświatową Organizację Pożytku Publicznego (ACFF) na temat rozwoju próchnicy w krajach Europy Środkowo-Wschodniej1. Taki stan rzeczy świadczy niezbicie o braku świadomości Polaków, że próchnicy możemy skutecznie przeciwdziałać. Niestety ma on również bezpośrednie przełożenie na nasze dzieci. Z najnowszych badań epidemiologicznych w naszym kraju wynika, że u ok. 80% 6-latków stwierdza się próchnicę zębów, a w grupie 12-18-latków problem dotyczy już aż 80-95%. Ogromnie ważna jest więc edukacja społeczeństwa na temat nie tylko leczenia, ale przede wszystkim zapobiegania pojawiania się tego zjawiska. Przykładem może być Szkocja, która w 2000 roku wprowadziła program edukacyjny dotyczący szczotkowania zębów u niemowląt (od pierwszego pojawiającego się zęba), wzmacniania zębów fluorem od 2 roku życia, który kontynuowano przez okres przedszkolny i szkolny, co w roku 2012 przyniosło aż 20% spadek poziomu próchnicy u dzieci.

Przykładów możemy mnożyć wiele, ale jak w naszych warunkach możemy pomóc w zahamowaniu tego zjawiska u najmłodszych?

Gdy będziesz mamą
Edukację powinniśmy zacząć od przyszłej matki, już w okresie życia płodowego dziecka. Mama, która spodziewa się dziecka powinna pamiętać o zasadach prawidłowego odżywiania w ciąży, i wpływie leków na rozwój zawiązków zębów mlecznych. Dieta przyszłej mamy powinna być odpowiednio zbilansowana. Należy zadbać o odpowiedni poziom wapnia, żelaza, kwasu foliowego, a także witamin C i B. Jemy dużo owoców i warzyw. W tym czasie unikamy używe k- alkoholu, nadmiaru kawy i innych napojów zawierających kofeinę, unikamy również surowych produktów. Nie stosujemy diet odchudzających.

Po urodzeniu dziecka na wizytach mówimy o zasadach karmienia naturalnego i sztucznego w tym o wyborze odpowiedniego smoczka. Przy karmieniu naturalnym powinno się odpowiednio ułożyć dziecko, aby zapewnić prawidłowe oddychanie i odpowiednie ruchy żuchwy. Wybór smoczka powinien być zbliżony do kształtu piersi, otwór mały, aby nie zmniejszać pracy mięśni, co może w konsekwencji doprowadzić do wad zgryzu.

Pierwsza wizyta
Szósty miesiąc życia dziecka to najlepszy moment na pierwsze spotkanie z dentystą. Podczas wizyty lekarz przekaże niezbędne informacje dotyczące higieny jamy ustnej najmłodszych, a w przypadku utrudnionego wyrzynania się zębów, wskaże pomocne środki. Podpowie rodzaj szczoteczek do zębów i gryzaków, dostosowanych do potrzeb wiekowych dziecka.

Gdy maluch skończy roczek
Między dwunastym a osiemnastym miesiącem życia, powinniśmy nadal kontrolować wyrzynanie zębów u naszego dziecka, w trakcie systematycznych spotkań z dentystą. Miła atmosfera w gabinecie i spotkania w formie zabawy, sprzyjają adaptacji dziecka, co z pewnością będzie procentowało w przyszłości. Na wizytach lekarz pomoże w zniwelowaniu nadwrażliwości dziąseł, związanej z wyrzynaniem się zębów, wyjaśni rodzicom zasady prawidłowego odżywiania, doradzi wybór odpowiedniej pasty i szczoteczki do zębów, przeprowadzi odpowiedni instruktarz higieny, może również rozpocząć profilaktykę fluorkową (indywidualne dobrany fluor podawany w odpowiednim stężeniu, będzie wzmacniał zęby dziecka). W tym czasie bardzo ważna będzie rozmowa o „złych nawykach” i ich zapobieganiu - chodzi głównie o ssanie smoczka przez dzieci powyżej drugiego roku życia, ssaniu kciuka czy ssaniu, nagryzaniu języka - takie nawyki w konsekwencji prowadzą do wad zgryzu.

Higiena jamy ustnej dwulatka
Drugi rok życia to zazwyczaj końcowy okres wyrzynania zębów. Konieczne jest systematyczne pojawianie się na wizytach kontrolnych, podczas których lekarz oceni kształt zębów, ich liczbę, kolor i zbada czy nie pojawiają się wady zgryzu. To okres zwiększonej ruchliwości dziecka, co często wiąże się z urazami zębów. W takich przypadkach bardzo ważna jest szybka konsultacja z lekarzem stomatologiem, który udzieli pomocy i przekaże wskazówki dotyczące dalszego postępowania.

Przedszkolak narażony na próchnicę
Wiek pomiędzy trzecim a siódmym rokiem życia dziecka, to okres zwiększonego zagrożenia próchnicą. Zazwyczaj powinniśmy pojawiać się w gabinecie stomatologa co trzy miesiące, aby w przypadku pierwszych oznak próchnicy, lekarz miał możliwość wczesnego stosowania wielu nowoczesnych, bezbolesnych metod leczenia takich jak ozonowanie, impregnacja preparatami niszczącymi bakterie tworzące próchnicę. W tym czasie stomatolog wprowadzi lub będzie kontynuował fluoryzację, lakowanie zębów oraz oceni wady zgryzu, zaleci ćwiczenia stymulujące prawidłowy rozrost szczęki i żuchwy. Szybka rezygnacja ze „złych nawyków”, wspomnianych wcześniej, systematyczne ćwiczenia mięśniowe i częste kontrole u stomatologa mogą doprowadzić do wycofania się wady. Ponadto podczas wizyty lekarz doradzi jak prawidłowo szczotkować zęby, kładąc nacisk na niezbędną, aktywną pomoc rodziców polegającą na kontrolowaniu i poprawianiu błędów dziecka. Wskaże także szczoteczki i płyny odpowiednie dla danej grupy wiekowej.

Jak dbać o uśmiech ucznia?
Wiek szkolny to okres wymiany uzębienia mlecznego na stałe. Pojawiają się pierwsze zęby trzonowe stałe, tzw. „szóstki”, które jak przedstawiają statystyki są zębami najczęściej i najszybciej zaatakowanymi przez bakterie tworzące próchnicę. Przyczyny upatruje się w niedokładnej higienie jamy ustnej. Dziecko potrafi już samodzielnie myć zęby, ale praktyka pokazuje, że robi to zbyt szybko i niedokładnie, a czasem wcale nie dociera do nich szczoteczką. Nadal ważna jest w tym okresie konsekwentna kontrola rodziców i systematyczne pojawianie się u dentysty. Im szybciej odbędzie się taka wizyta, tym większe możliwości lecznicze ma lekarz stomatolog. Na takim spotkaniu oceni także poprawność wyrzynania się zębów, a w razie potrzeby skieruje małego pacjenta na wizyty ortodontyczne- gdzie lekarz zaproponuje różne aparaty ortodontyczne korygujące wady zgryzu i wady zębowe. To także czas kontynuowania profilaktyki fluorowej, lakowania zębów, a w razie potrzeby ustalania wizyt, na których leczone będą zęby zaatakowane próchnicą.

Zdrowe zęby nastolatka
Koniec wieku rozwojowego (u dziewcząt około 14 r.ż., a u chłopców ok. 17 r.ż.) i początek dojrzałego to najlepszy moment na ostateczną eliminację wad zgryzu i wad zębowych, korektę uzębienia pod względem estetycznym, a także wybielanie zębów. Kontrole powinny odbywać się nie rzadziej, niż co 6 miesięcy. Należy pamiętać, że systematyczne pojawianie się u dentysty gwarantuje szybkie niwelowanie zmian chorobowych, a wszelkie procesy zapalne zębów i okolic zębowych mają ogromny wpływ na stan całego naszego organizmu.

Okiem eksperta:

Małgorzata Turno-Kornafel, lekarz stomatolog ogólny i specjalista stomatologii dziecięcej, Medicover:

Wracając do problemu próchnicy pragnę jeszcze raz zachęcić do systematycznego pojawiania się na wizytach kontrolnych u lekarza stomatologa. W dzisiejszych czasach dysponujemy już wieloma bardzo nowoczesnymi urządzeniami i metodami pozbywania się bakterii, które są odpowiedzialne za próchnicę. Specjaliści stomatologii dziecięcej wraz z personelem pomocniczym dbają o stworzenie przyjaznej atmosfery na wizycie, co jest podstawą do nawiązania więzi między pacjentem-dzieckiem, a jego lekarzem. Ogromna rola spada oczywiście na rodziców, których zaangażowanie i coraz większa świadomość mogą doprowadzić do zlikwidowania plagi, jaką jest próchnica.

Autorka: Małgorzata Turno-Kornafel, lekarz stomatolog ogólny i specjalista stomatologii dziecięcej, Medicover

1. Raport na temat rozwoju próchnicy w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, czerwiec 2014r. Alliance for a Cavity-FreeFuture (ACFF) - ogólnoświatowa organizacja pożytku publicznego zrzeszająca organizacje i instytucje zajmujące się zdrowiem jamy ustnej i zdrowiem publicznym. ACFF sprawuje nadzór nad inicjatywami z zakresu zdrowia publicznego oraz nad działaniami środowisk medycznych, które mają na celu pomoc we wprowadzaniu niezbędnych zmian w praktykach stomatologicznych stosowanych na całym świecie, a także pozytywny wpływ na nawyki higieniczne społeczeństwa,