Przed takimi pytaniami staje większość rodziców. Paul Ekman w swojej książce Dlaczego dzieci kłamią? stara się na te pytania odpowiedzieć.



Kłamstwa są jednym z fundamentalnych problemów w życiu rodzinnym. Są zdradą i niszczą bliskość, rodzą nieufność i burzą wszelkie bliskie relacje. Rodzice nie mogą właściwie odgrywać swojej roli, polegającej na chronieniu, doradzaniu i prowadzeniu przez życie dzieci, jeżeli dysponują niewłaściwymi lub błędnymi informacjami. Tymczasem wszyscy wiemy, że czasami dzieci nas okłamują. W końcu wielu z nas przypomina sobie, jak sami, będąc dziećmi, okłamywaliśmy naszych rodziców.

Co jako rodzice mamy zrobić? Jak możemy utrzymać zaufanie i wzmacniać prawdomówność bez nadmiernego wtrącania się oraz jak możemy zapewnić naszym dzieciom prywatność i autonomię w okresie dorastania? Nie chcemy przeprowadzać śledztwa w związku z każdym kłamstwem, nie pragniemy jednak wzmacniać skłonności do mijania się z prawdą przez ignorowanie zjawiska. Nie zamierzamy być tak naiwnie łatwym łupem, by wręcz kusić dzieci do okłamywania nas, ale też nie chcemy być tak nieufni i podejrzliwi, żeby nie wierzyć naszym dzieciom wtedy, kiedy na to zasługują.

Mimo ważnej roli, jaką odgrywają kłamstwa, jedynie nieliczni zastanawiali się nad ich naturą. Niewielu ludzi świadomie rozmyślało nad kłamstwem i nad tym, dlaczego oraz kiedy kłamią. Prawie wszyscy kłamiemy częściej, niż się nam wydaje. Jeszcze mniej uwagi poświęcamy temu, jaki wpływ kłamstwa mogą mieć na nasze dzieci. Większość rodziców staje w obliczu pierwszego poważnego kłamstwa swoich dzieci, będąc na nie całkowicie nieprzygotowana.

Nawet błahe kłamstwo sprawia, że w głowie rodzica pojawiają się ważne pytania. To trudne pytania, na które nie ma łatwych odpowiedzi. Poza niewiedzą, co należy zrobić z dzieckiem, dla dziecka albo dziecku, które kłamie, wielu rodziców czuje się zagubionych i nie wie, jak zareagować. Przechodzimy od gniewu do poczucia winy, od zaprzeczania do poczucia odpowiedzialności, od chęci ukarania dziecka do pragnienia zignorowania całego tego kłamstwa.

Część rodziców może nieumyślnie zachęcać dzieci do kłamstw, służąc własnym przykładem. Niektóre dzieci są jak gąbki chłonące wszystko, co zobaczą i usłyszą. Uwielbiają także celnie punktować rodzicielską hipokryzję:

Dlaczego moje ściąganie w szkole jest gorsze od tego, co mama i ty robicie w waszych zeznaniach podatkowych?
Właśnie nakłamałaś przez telefon temu sprzedawcy, mamo! Dlaczego zamiast prawdy powiedziałaś mu, że właśnie wychodzimy?

Ale rodzicielskie niewłaściwe modelowanie jest tylko jednym spośród czynników, które należy uwzględnić, rozważając, dlaczego niektóre dzieci kłamią częściej od innych. Dziecięca inteligencja, osobowość, przystosowanie i przyjaźnie – wszystko to ma znaczenie, o czym Paul Ekman pisze w swojej książce.

***
Informacja zawiera fragmenty książki.

Paul Ekman – światowej sławy badacz ekspresji emocji, autor klasycznych w psychologii badań międzykulturowych nad tym zagadnieniem. Związany z Uniwersytetem Kalifornijskim w San Francisco. W 2001 roku uhonorowany przez Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne tytułem najbardziej wpływowego psychologa XX wieku, w 2009 Time Magazine umieścił Paula Ekmana na liście 100 najbardziej wpływowych osób na świecie.

autor: / źódło: / opracowanie:
Wydawnictwo Naukowe PWN