Nałkowska albo życie pisane

Zofia Nałkowska, jedna z najwybitniejszych polskich pisarek, a przy tym dumna, mądra i odważna kobieta, została sportretowana w sposób mistrzowski. Hanna Kirchner poświęciła kilkadziesiąt lat na studiowanie jej biografii oraz twórczości, dzięki czemu mogła napisać książkę głęboką, wielowymiarową i niezwykle interesującą nie tylko dla wielbicieli talentu autorki Domu nad łąkami.
Nałkowska została ukazana przede wszystkim jako pisarka – poznajemy dzieje jej najwcześniejszych literackich prób i fascynacji, uniesienia i upadki towarzyszące pierwszym pisarskim sukcesom i porażkom, wreszcie przyglądamy się, jak zmaga się z materią słowa jako dojrzała, wybitna artystka.
Ale bohaterka Życia pisanego występuje także w relacji z innymi ludźmi i w konfrontacji z realiami swoich czasów – jako córka niezwykłego Wacława Nałkowskiego (który miał ogromny wpływ na kształtowanie się jej osobowości), żona Leona Rygiera i generała Jana Tomasza Jura-Gorzechowskiego, bywalczyni salonów swobodnie poruszająca się wśród elit politycznych i kulturalnych zarówno II Rzeczypospolitej, jak i Polski lat 1945–1954, a także jako członkini Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce. Hanna Kirchner pisze – i dotyczy to nie tylko Granicy czy Medalionów – że „pisarskie intuicje Nałkowskiej [dotyczące człowieka] spotykają się zgodnie z wnioskami współczesnych badaczy i myślicieli”. Po przeczytaniu tej książki warto zatem powrócić do utworów Zofii Nałkowskiej, by odkryć w niej pisarkę wciąż aktualną i uświadomić sobie, że wiele spośród stawianych przez nią pytań domaga się dzisiaj nowych odpowiedzi.

Sztuka biografii polega na swego rodzaju równoważni – trzeba szczęśliwie łączyć życie osobiste z twórczością, a życie i twórczość z opisami środowisk, poszczególnych ludzi oraz znamion kultury. Hanna Kirchner tanecznym można powiedzieć krokiem równoważnię tę przemierzyła, a jej dzieło będzie służyć nie tylko tym, których, tak jak autorkę, fascynuje Nałkowska, ale wszystkim, których ciekawi kultura polska XX wieku i którzy będą sobie wyrabiać na nią pogląd.
prof. Andrzej Mencwel

Dzieło Hanny Kirchner […] jest bogate materiałowo. Operuje autentykiem, nie obawia się wnikania w skomplikowane konteksty historyczne i polityczne pierwszej połowy XX wieku, na którą przypadło dojrzałe życie pisarki. Rozbudowane treści zostały w nim ujęte w ramy żywej, barwnej narracji o czasach i ludziach, którzy przewinęli się przez życie Nałkowskiej.
prof. Hanna Gosk

Kirchner […] pokazuje kobietę, która walczyła o życie na własnych warunkach nie tylko ze światem, ale też z zakorzenionymi w niej samej patriarchalnymi stereotypami […]. Która – już jako znana i rozchwytywana pisarka – haruje jak wół, by utrzymać „własny pokój” i rodzinę. Która – głodna nowych wrażeń, lektur, miłości – w Dziennikach wciąż projektuje się od nowa w nieustannej autodydaktycznej akcji.
Juliusz Kurkiewicz, „Książki. Magazyn do czytania”

Hanna Kirchner (ur. 1930) należy do najwybitniejszych polskich historyków literatury. Znawczyni pisarstwa Mirona Białoszewskiego, Jarosława Iwaszkiewicza, Leopolda Buczkowskiego oraz Janusza Korczaka. Opracowała i opatrzyła słynnym już obszernym komentarzem Dzienniki Zofii Nałkowskiej (wydawane w latach 1970–2001). Za to monumentalne dzieło otrzymała w 2009 roku Nagrodę Edytorską Polskiego PEN Clubu. Napisała biografię wybitnego rzeźbiarza Władysława Hasiora pt. Hasior. Opowieść na dwa głosy (2005), w której opublikowała jego listy.