Miesięcznik „Świat Konsumenta” po raz pierwszy w Polsce podał do publicznej wiadomości wyniki badań na zawartość radu i uranu w wodach źródlanych i mineralnych z polskiego rynku. Badania 13 wód zlecone akredytowanym laboratoriom wykazały najwyższy poziom izotopu radu 226 w wodzie Staropolanka 2000 (0,616 bekereli na litr [Bq/l]). Przyjmując, że dziennie pijemy 1,5 l Staropolanki 2000, w ciągu roku przekroczymy o 30% dawkę napromieniowania przyjętą przez naukowców za bezpieczną dla zdrowia.

Zawartość uranu była natomiast we wszystkich zbadanych wodach niższa od bezpiecznego limitu podawanego przez WHO (15 mikrogramów na litr [µg/l]). Najwięcej tego pierwiastka znajdowało się w Ustroniance (1,02 µg/l), nieco mniej w Staropolance (0,6 µg/l) i Dobrawie (0,48 µg/l). W czterech wodach (Cisowianka, Żywiec Zdrój z ujęcia w Cięcinie oraz z ujęcia w Jeleśni i Nałęczowianka) poziom uranu był poniżej granicy oznaczalności. Szczegółowe wyniki badań znajdują się w tabelach poniżej.

Prawo w Polsce dotyczące pierwiastków promieniotwórczych w wodzie jest nieprecyzyjne i nie chroni konsumentów skutecznie. Konsumenci nie są informowani, których wód nie zaleca się pić w ilości większej niż np. litr czy półtora litra dziennie, a także by nie piły ich małe dzieci i kobiety w ciąży. Takie ostrzeżenia podawane na przykład na etykietach byłyby szczególnie ważne w przypadku małych dzieci i niemowląt, dla których rodzice przyrządzają posiłki na bazie wody butelkowanej. Organizmy małych dzieci przyswajają bowiem znacznie więcej szkodliwych pierwiastków niż dorośli. Również osoby starające się sprostać zaleceniom dietetyków i samych producentów wód, aby pić co najmniej 1,5 l, a nawet 2 l wody mineralnej dziennie, nie narażałyby swojego zdrowia, gdyby miały pełną świadomość, co znajduje się wodzie, po którą sięgają.

Co to jest rad?
Rad jest pierwiastkiem promieniotwórczym. Ma 30 izotopów, czyli mówiąc prosto – różnych odmian. Tylko cztery z nich występują w przyrodzie: rad 223, 224, 226 i 228. Najbardziej rozpowszechnionymi i najbardziej radiotoksycznymi są te dwa ostatnie. Okres połowicznego rozpadu radu 226 wynosi 1600 lat. Rad magazynuje się w naszym organizmie przede wszystkim w kościach, w tym i w zębach, w mniejszym zaś stopniu – w skórze. Do płodu przedostaje się razem z krwią matki przez łożysko, które nie stanowi bariery ochronnej. Problem polega na tym, że rad gromadzi się w naszym ciele i dopiero po wielu latach mogą pojawić się skutki jego działania: rak kości, nowotwory głowy oraz degeneracja tkanek szkieletowych. Nie można wykluczyć, że rad ma również inne zgubne skutki dla zdrowia.

Co to jest uran?
Uran to radioaktywny metal ciężki, który w przyrodzie występuje naturalnie: w wodzie, glebach i skałach. Czas połowicznego rozpadu uranu 238 wynosi aż 4,5 mld lat, a uranu 235 – 713 mln. Do organizmu człowieka uran może przedostawać się wraz z żywnością, wodą i w niewielkim stopniu – wdychany z powietrzem. Negatywny wpływ uranu na zdrowie może wynikać z jednej strony z jego promieniowania, a z drugiej – z toksyczności tego pierwiastka. Szkodliwość chemiczna uranu przewyższa szkodliwość wynikającą z jego promieniowania. Uran może powodować uszkodzenia nerek, a radioaktywne produkty rozpadu uranu są rakotwórcze.

autor: / źódło: / opracowanie:
Świat Konsumenta